Kobiety na szczycie świata mody

Mniej niż 50 procent wszystkich damskich marek odzieżowych jest projektowanych przez kobiety, a tylko u 14 procent największych domów modowych na czele zarządu zasiada kobieta. Dane te – stanowiące część raportu McKinsey’a Delivering Through Diversity Report 2018 – skłaniają do szczerej dyskusji. Dodatkowo, według raportu „Women in the Boardroom: A global perspective” sporządzonego przez firmę doradczą Deloitte, tylko 13% kobiet w Polsce zajmuje wysokie stanowiska w polskich spółkach giełdowych, a jedynie 6% nimi zarządza. Jak doszło do takiej sytuacji? 

Jaki jest historyczny i polityczny punkt wyjściowy dla roli kobiet? Jak wygląda sytuacja z parytetami – również w świecie mody? Jakie działania podejmują firmy, ustawodawcy i same kobiety, aby wymusić równość na kierowniczych stanowiskach w firmach?  Które kobiety dotarły już na kierownicze szczeble w branży mody? 

Status quo: Parytety i aktualna sytuacja prawna

Kobiety w świecie mody

Równouprawnienie płci – szansy na poprawę sytuacji

Trochę historii: Rola kobiety w XX. wieku  

Rola kobiety przez wieki była kształtowana przez struktury patriarchalne. Jednak, w ostatnim stuleciu, miało miejsce wiele zdarzeń i ruchów, które mocno podważyły ten obraz i mocno wpłynęły na jego zmianę. Chcąc lepiej zrozumieć rolę kobiet w biznesie i jej drogę na kierownicze stanowiska, spójrzmy wpierw wstecz na wydarzenia z XX wieku. 

Pierwsza i Druga Wojna Światowa: Na początku XX wieku kobiety zostały skonfrontowane przez społeczeństwo z dwiema bardzo angażującymi rolami jednocześnie: kobiety pracującej oraz opiekuńczej gospodyni domowej i matki. Zarobki kobiet były przeciętnie dwukrotnie niższe niż mężczyzn. Ta płacowa dyskryminacja oraz fakt, że kobiety nie mogły pracować we wszystkich zawodach powodowały, że to mężczyźni byli uważani za głowę rodziny. W okresie międzywojennym w Polsce powstało i funkcjonowało wiele organizacji kobiecych, które stawiały sobie różne cele, takie jak: samopomoc, równouprawnienie i kształtowanie postaw obywatelskich. Kobiece środowiska w różny sposób starały się odpowiedzieć na pytanie o rolę kobiety w społeczeństwie. Druga wojna światowa mocno wyhamowała proces przemian.  

Kobieta i „pan w domu”: Po wojnie, Polska dostała się w orbitę wpływów ZSRR co oznaczało, że został narzucony jej ustrój komunistyczny, który mocno promował ideę równouprawnienia. Kobietom zagwarantował on prawo do edukacji jak i możliwość podjęcia pracy zarobkowej. W PRL’u zapanował kult pracy. Bazując na poglądach Marksa czy też Lenina, uważano, że praca jest w stanie wyzwolić kobietę i postawić ją na równi z mężczyzną. Slogany te jednak nie były w stanie zmienić postrzegania roli kobiety w domu. W nim wciąż ostatnie słowo miał mężczyzna. 

PRL i pozorne zmiany: Ustrój komunistyczny spowodował dużą zmianę w sytuacji kobiet w Polsce.  Jednak wiele z nich było tylko pozornych. W latach 60-tych prawie połowa studiujących na wyższych uczelniach to kobiety. Do 1980 roku stanowiły one również połowę pracowników w całym kraju. Trzeba tu jednak zaznaczyć, że były one gorzej opłacane i zajmowały niższe stanowiska niż mężczyźni. Mimo, iż aż jedna czwarta pracowników KCPZPR stanowiły kobiety, to jednak nie znajdziemy ich tam na żadnym wiodącym stanowisku, które dawało realną władzę. Hasła emancypacji kobiet w PRL’u szybko zostały skompromitowane – z powodów gospodarki niedoborów to one najczęściej musiały wystawać godzinami w kolejkach pod sklepami oraz więcej pracować na nisko płatnych stanowiskach. Nawet sama władza wyśmiewała emancypację. W oficjalnych przekazach  mężczyźni mieli spełniać kobiece zadania, ale jedynie w Dzień Kobiet. 

Status quo: Parytety i aktualna sytuacja prawna

Aktualna sytuacja prawna

Konstytucja przyjęta w Polsce w 1997 r. przyznaje kobietom i mężczyznom takie same prawa we wszystkich dziedzinach życia. Artykuł 33 Konstytucji stanowi, że „kobieta i mężczyzna mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń”.  

W 2010 polski parlament przyjął Ustawę o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania. Ustawa wdraża kilka dyrektyw UE, w tym dyrektywę 2006/54/WE w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy oraz dyrektywę Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. 

W styczniu 2011 r. przyjęto ordynację wyborczą z obowiązkowym parytetem płci w wyborach parlamentarnych i lokalnych, a także w wyborach do Parlamentu Europejskiego 

Polska ratyfikowała również większość międzynarodowych aktów prawnych popierających równouprawnienie: Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW) czy też Deklarację Pekińską. 

Gender Equlity Index Europa – Top 10 Krajów 

Gender Equality Index 2020  Europejskiego Instytutu na Rzecz Równości Płciowej jest wskaźnikiem, który mierzy złożoną koncepcję równości płci i pomaga śledzić postępy w tej kwestii, w oparciu o ramy polityki UE. 

Polska zajmuje w rankingu dalekie 24 miejsce z 55,8 punktami. Od 2010 roku nasza punktacja podniosła się jedynie 0,3 punkta – co oznacza, że zmiany w temacie równości płci w Polsce stanęły w martwym punkcie. Ranking zamyka Grecja, która zdobyła jedynie 52,2 punkty. Numerem jeden jest Szwecja (83,8), za którą uplasowała się Dania (77,4). 

W ramach rankingu badane i oceniane są następujące obszary: 

• Zdrowie 
• Praca 
• Władza 
• Czas 
• Wiedza 

Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) ostrzega, że postęp jest powolny: jeśli równość płci będzie się nadal rozwijać w tym samym tempie, co dotychczas, Europa osiągnie swój cel dopiero za około 60 lat – a to zdecydowanie zbyt długo! 

Pozycja kobiet na polskiej scenie startupów 

Raport ”Startupy w Polsce 2019” sporządzony przez PARP na podstawie danych z badania GEM za lata 2017-2018 oparty jest o międzynarodowy projekt badawczy Global Enterpeneurship Monitor. Wynika z niego, że aż 42% właścicieli startupów to kobiety. W Raporcie czytam, że: „Mężczyźni wydają się przeważać w przedsięwzięciach typu startup, aczkolwiek wyniki w ramach niniejszego badania wypadają dużo korzystniej z punktu widzenia zaangażowania kobiet niż w badaniu Startup Poland 2017, w którym udział kobiet zaangażowanych w taką działalność wynosił 29%.

Wyniki aktywności według płci znacznie się więc różnią, ale wskazują na tę samą prawidłowość. Przewagę mężczyzn wśród startupów można tłumaczyć wykorzystywaną technologią, ponieważ mężczyźni częściej niż kobiety są absolwentami kierunków technicznych i w efekcie liczniej angażują się zawodowo w działalność związaną z technologiami. Zainteresowanie kobiet kierunkami technicznymi jest niższe, ale z roku na rok wzrasta, m.in. dzięki dedykowanym programom jak „Dziewczyny na Politechniki”, czy „IT for She”. Ogólnie, można powiedzieć, że kobiety radzą sobie w Polsce całkiem nieźle na polu startupów. 

Jak kobiety prowadzą firmy do sukcesu 

Według publikacji Catalyst, organizacji non-profit, która działa na rzecz tworzenia miejsc pracy dla kobiet w przestrzeni globalnej, kluczem do sukcesu firmy jest jej różnorodność i inkluzywność. 

Następujące obszary mogą odnieść korzyści z obecności kobiet w zarządzie: 

 Zarządzanie innowacyjnością:

1. • Różnorodność zwiększa kreatywność, innowacyjność i otwartość o 59,1 proc. 
   • Lepiej (+37,9 proc.) oceniają zainteresowania konsumentów i grup docelowych. 

Wyniki finansowe:

1. • • Badania pokazują, że firmy, w których kierownictwo jest bardziej zróżnicowane płciowo, częściej (+25%) osiągają zyski. 
     • Badanie 171 firm w Niemczech, Austrii i Szwajcarii przeprowadzone przez Boston Consulting Group i Uniwersytet Techniczny w Monachium wykazało, że wyższy poziom różnorodności na stanowiskach kierowniczych przyczynia się do wyższych przychodów z nowych produktów i usług. 
     • Kobiety rzadziej dopuszczają do błędów w sprawozdawczości finansowej i kontrowersyjnych praktyk biznesowych, takich jak oszustwa i manipulowanie zyskami. 

Kobiety w świecie mody: Stanowiska kierownicze i wzorce do naśladowania 

Kobiety od zawsze odgrywały ważną rolę w świecie mody. Historia pokazuje, że od wielu dziesięcioleci prowadzą one kampanie na rzecz równouprawnienia i swojej niezależności, a od wielu lat także prawodawstwo podejmuje wiele kroków we właściwym kierunku. 

Wpływowe kobiety w historii mody 

Aktorki, projektantki, modelki: nie stały one w centrum uwagi jedynie ze względu na swój olśniewający wygląd, ale przede wszystkim dzięki swojej żeńskiej sile i posłuchu wśród opinii publicznej. Kobiety te wykazały się odwagą bycia „innymi” w konserwatywnych czasach i pokazały, że płeć żeńska również może być dominująca i pozytywnie wpływać na społeczeństwo. 

Parytet w świecie mody

Top 10 Firm modowych w 2018 roku (wg zysku) 

Aż 80 procent decyzji zakupowych w segmencie mody podejmowanych jest przez kobiety. Niestety nie przekłada się to na zadowalającą reprezentację kobiet na najwyższych szczeblach zarządzania w firmach modowych. Sytuacja ta wciąż się nie zmienia pomimo emancypacji, nowego ustawodawstwa oraz przeszło 100 lat od powstania pierwszych kobiecych ruchów.  

Badanie pokazuje: Niestety, nawet największe firmy branży modowej nie mają jak dotąd zrównoważonego zarządu. Najgorzej w badaniu wypadła firma Fast Retailing, do której należy gigant mody UNIQLO. W niej zaledwie 11% zarządu to kobiety. Lider rankingu, firma Inditex, osiągnęła udział kobiet na poziomie 36% (7 mężczyzn i 4 kobiety). Do grupy Inditex należą takie firmy jak Zara, PULL&BEAR, Massimo Dutti i Bershka. 

Kobiety na stanowiskach CEO w największych firmach odzieżowych. 

Lista Fortune 500 to ranking 500 największych firm w Stanach Zjednoczonych. Jest on opracowywany i publikowany, co rok, przez magazyn Forbes. Firmy są klasyfikowane w nim na podstawie ich rocznych przychodów. Zestawienie z  2020 roku pokazuje, że wśród prezesów firm z listy Fortune 500, kobiety stanowią zaledwie 8,2 proc. 

#202 Barbara Rentler – Ross Stores, Inc. 

Barbara Rentler dołączyła do sieci amerykańskich domów towarowych Ross Stores, Inc. w 1986 r. Zanim w 2014 r. awansowała na stanowisko CEO, była starszym wiceprezesem i wiceprezesem wykonawczym ds. merchandisingu. W 2017 roku znalazła się na liście Fortune’s Top 20 Businessperson of the Year i nadal imponowała regularnymi wzrostami sprzedaży i otwieraniem nowych sklepów pomimo silnej konkurencji. W pierwszych latach pełnienia funkcji prezesa, Barbara Rentler, odnotowywała coroczne rekordy sprzedaży i zysków. 

W 2019 roku została jedyną kobietą, która trafiła na, później bardzo krytykowaną listę, America’s Most Innovative Leaders Forbes, zajmując 75. miejsce w odpowiedzi na pytanie: „Kim są dziś najbardziej kreatywni i odnoszący sukcesy liderzy biznesu?”. Jak  można było przeczytać w Daily Mail UK, skrytykowano zarówno brak zdjęcia kobiety na stanowisku dyrektora generalnego, jak i metodę zbierania danych, która pozwoliła na stworzenie w dzisiejszych czasach tak silnie zdominowanej przez mężczyzn listy. 

 #485 Joanna C. Crevoiserat – Tapestry, Inc.  

Joanna Crevoiserat była wiceprezesem wykonawczym i dyrektorem operacyjnym w firmie Abercrombie & Fitch Co. od 2017 do 2019 r. Dołączyła do niej w 2014 r. jako dyrektor finansowy, a w trakcie swojej kadencji zajmowała stanowiska wiceprezesa wykonawczego, dyrektora finansowego i dyrektora operacyjnego oraz pełniła funkcję tymczasowego głównego dyrektora wykonawczego. Od czerwca 2020 roku pełni funkcję dyrektora generalnego luksusowej firmy odzieżowej Tapestry, Inc. obejmującej marki Coach, Kate Spade New York i Stuart Weitzman. 

W styczniu 2021 roku, zespół Tapestry z Singapuru, zdobył drugi rok z rzędu nagrodę „Best Companies to Work For” magazynu HR Asia. 

Campbell O’Shea, VP General Manager, SEA & Oceania, tak wypowiedział się o tej nagrodzie: „Sieć Tapestry jest tak różnorodna jak sam Singapur. Chcemy, aby ten fakt znalazł swoje odbicie we wszystkich naszych markach. Jesteśmy otwarci na wszystkich, akceptujemy różnice między ludźmi i czynimy z różnorodności jeden z naszych kluczowych atutów.” 

Dlaczego droga do przywództwa dla kobiet jest taka trudna? 

W swoim raporcie z 2019 roku „Unraveling the Fabric Ceiling Report”, firma PwC (zajmująca się monitorowaniem gospodarki), przyjrzała się kobietom na najwyższych stanowiskach w przemyśle odzieżowym w Stanach Zjednoczonych. Wyniki:  

Według PwC, w przemyśle odzieżowym, odsetek kobiet na stanowiskach dyrektorów generalnych (12,5%) i członków zarządów (26%) jest nieco wyższy niż na liście Fortune 500, ale do równouprawnienia płci jest jeszcze bardzo daleko

Jakie są bariery, które uniemożliwiają kobietom zajmowanie wysokich stanowisk kierowniczych?    

1. Brak pomiarów wewnętrznych 

Podczas gdy firmy wydają około ośmiu miliardów dolarów na szkolenia z zakresu różnorodności, wdrożenie możliwych zmian często nadal spoczywa w gestii działów HR – bez rzeczywistego zaangażowania ze strony CEO. Ponadto, często brakuje przekonujących danych, które pozwoliłyby zmierzyć wewnętrzną ewolucje tego tematu. 

2. Społeczne wzorce do naśladowania 

Od najmłodszych lat kobiety są zachęcane do bycia dokładnymi i sumiennymi. Potem, w życiu zawodowym, starają się one o pracę tylko wtedy, gdy spełniają 100 procent stawianych wymagań, podczas gdy mężczyźni starają się o pracę już nawet wtedy, gdy spełniają jedynie 60 procent wymagań. 

3. (Pod)świadome uprzedzenia 

Spędzamy około 40 procent więcej czasu na poszukiwaniu informacji, które wzmacniają nasze wcześniejsze przekonania. I tak, około połowa mężczyzn i jedna trzecia kobiet uważa, że kobiety są odpowiednio i dobrze reprezentowane w firmach, w których odsetek kobiet na stanowiskach kierowniczych wynosi zaledwie 10 procent. 

4. Brak koncepcji w zakresie planowania rodziny 

Kobiety, które robią sobie przerwę w karierze, aby skupić się na założeniu rodziny, często doświadczają niepowodzeń po powrocie do pracy. Z tego powodu też awans na stanowisko kierownicze staje się więc automatycznie odległą perspektywą. 

Sylwetki przedsiębiorczych kobiet: Kim są Polki na szczycie branży modowej? 

Kim są Polki, które pomimo niskiego odsetka kobiet na stanowiskach kierowniczych, dotarły na szczyt świata mody? 

Równouprawnienie płci – szansy na poprawę sytuacji 

Co mogą zrobić kobiety, aby wyrównać swoje szanse?  

1. Kobiety nie mogą bać się zakładać własnych firm. To automatycznie postawi je w roli CEO i da im możliwość kultywowania własnej kultury organizacyjnej opartej na równych szansach 

2. Współpraca z mentorem może pomóc w kultywowaniu odpowiednich twardych i miękkich umiejętności oraz zdobyciu praktycznej wiedzy dla dalszego rozwoju kariery. Dodatkowo, mentor nie tylko pomoże w podjęciu trudnych decyzji, ale w najlepszym przypadku zapewni możliwości nawiązywania korzystnych kontaktów. 

3. Aplikuj na lukratywne stanowiska pracy i bierz pod uwagę wszystkie możliwości zatrudnienia. Jak pisaliśmy wcześniej, kobiety często zwlekają z ubieganiem się o pracę do momentu, gdy nie są pewne, że w 100% spełniają oczekiwania na stanowisko, na które chcą aplikować. Zapominają przy tym często, że w opisie często pojawia się idealny obraz kandydata, którego tak naprawdę trudno znaleźć na rynku pracy; i firmy zdają sobie z tego sprawę. Następnym razem, gdy znajdziesz stanowisko, które do Ciebie przemawia, wyślij swoją aplikację i nie zastanawiaj się dwa razy! 

4. Aktywnie kształtuj swoje kolejny kroki w karierze zawodowej: Ciężka praca nie zawsze mówi sama za siebie. Aktywnie szukaj możliwości i doświadczeń, które pomogą Ci rozwinąć własną karierę, zamiast czekać, aż ktoś do Ciebie sam się zgłosi. Może to oznaczać, że będziesz musiała prosić o feedback, nowe zadania, zasoby czy dodatkowe możliwości szkoleniowe, ale uwierz nam, że warto! 

5. (Jako kobieta w zarządzie) Pomagaj innym kobietom: Ponieważ kobiety rzadziej zajmują stanowiska kierownicze, potrzebują swoich zwolenników, którzy będą je wspierać.  

6. Oczekiwanie wobec liderów a płeć: Społeczne oczekiwania wobec kobiet, aby były ciepłe i opiekuńcze, mogą często kolidować z oczekiwaniami wobec liderów, aby byli twardzi i kompetentni. Zmiany społeczne zachodzą powoli; w międzyczasie kobiety, którym udało się zostać liderami muszą radzić sobie z zastanymi normami dotyczącymi płci, dostosowując się do nich, ale również wpływając na dyskurs, który je kształtuje.  

Co mogą zrobić firmy by wyrównać szanse? 

1. Pozbyć się nieświadomych uprzedzeń: Wytrenowany umysłu, który potrafi przeciwdziałać decyzjom nieświadomie podejmowanym ze względu na uprzedzenia, pozwoli nam działać bardziej obiektywnie i przełamywać stereotypy. W ten sposób na pewno znajdziemy idealnego kandydata nie popadając w utarte schematy. Nie chodzi tutaj o to by wykluczyć mężczyzn, ale jak najbardziej zaktywizować kobiety. 

2. Położyć kres dyskryminacji szans: Kobiety nie zawsze mają takie same możliwości jak mężczyźni, co prowadzi do tzw. dyskryminacji szans. Powstrzymaj ten trend poprzez przegląd aktualnej polityki zatrudniania i rekrutacji oraz popieranie różnorodności płci w zatrudnianiu, planowaniu sukcesji i podczas awansów. 

3. Zauważać i monitorować nieprawidłowości: Czy kobiety odchodzą z firmy częściej niż mężczyźni? Czy są one awansowane w podobnej liczbie? Jeśli tak, to prawdopodobnie istnieją ku temu powody. Ankiety pracownicze, poufne indywidualne rozmowy, grupy fokusowe to sprawdzone sposoby, aby dowiedzieć się, gdzie w firmie występują nieprawidłowości. 

4. Zachęcać mężczyzn do większego uczestnictwa w polityce prorodzinnej: Kiedy mężczyźni zaczną częściej korzystać z takich opcji jak urlop rodzinny czy elastyczne godziny pracy, powoli zniknie krzywdzące przekonanie, że te opcje zarezerwowane są tylko dla kobiet. 

5. Wspierać nieliniowe ścieżki kariery zawodowej: Elastyczna organizacja pracy i nietradycyjne ścieżki kariery bez konsekwencji i piętna – w tym dostosowanie obciążenia pracy, ograniczenie podróży służbowych i zmniejszenie zakresu obowiązków – mogą pomóc w zmniejszeniu rotacji pracowników, gdy kobiety muszą pogodzić karierę zawodową z życiem rodzinnym. Zróżnicowane zadania zapewniają bardzo potrzebne przygotowanie do pełnienia funkcji kierowniczych. 

Podsumowanie: Każdy z nas może zrobić coś dla równouprawnienia 

Wszyscy możemy być częścią ruchu na rzecz równości i dobrych zmian. Nie zawsze wymaga to przyłączania się do demonstracji, wyjścia na ulice i demonstrowania z transparentami.  Już te małe kroki – wypisane poniżej – mogą mieć duży wpływ na zmianę sytuacji.  

1. Konsumenci zainteresowani równouprawnieniem płci (na szczeblach kierowniczych) mają dziś możliwość poznania swoich ulubionych marek i sklepów oraz wspierania swoimi zakupami tych, którzy już dążądorównouprawnienia i wprowadzają je w życie. 
2. Wyrażanie opinii w formie komentarzy na platformach społecznościowych, recenzji w Google i listów do redakcji może również skłonić firmy do myślenia i zmianydotychczasowej polityki.

Kobiety w Polsce przeszły już długą drogę w walce o równouprawnienie płci. Jednak pomimo nowych przepisów i pozytywnych zmian na rynku pracy, wiele możliwości walki o równouprawnienie w naszym codziennym życiu, w miejscu pracy i w kodeksie prawnym pozostaje jak dotąd niewykorzystanych: Nadszedł czas, aby jeszcze mocniej skupić się na prawach i możliwościach wszystkich, a nie, jak dotychczas, wybranych nielicznych. Kobiety w modzie: to nie tylko modelki, ikony i projektantki. Kobiety w modzie są również menedżerkami i prezeskami. A w przyszłości powinno być ich znacznie więcej!